Hamamyolu Çarşısı’nın 1940-1980 Yılları Arası Döneminin Sanal Gerçeklik (VR) Teknolojisi ile Modellendiği TÜBİTAK 1001 Projesi 65 Yaş Üstü Bireylerin Deneyimine Sunuldu

Üniversitemiz Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Ayşen Çelen Öztürk yürütücülüğünde hazırlanan TÜBİTAK 1001 “Anımsama Kutusu Deneyimi Tasarımı” projesi kapsamında, Hamamyolu Çarşısı 1940-80 Yılları Sanal Gerçeklik Modeli Uygulaması, o dönemlerdeki Hamamyolu Çarşısı’nı bilen 65 yaş üstü bireylerin deneyimine sunuldu. Uygulama bireylerin geçmişte yaşadıkları kentsel mekânların hızla değişen kentleşme süreçlerinde kaybolması nedeniyle, toplumsal ve bireysel belleğin yok olması probleminden yola çıkılarak hazırlandı.

Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Porsuk Konukevi’nde, 20-21 Kasım tarihlerinde yapılan uygulamada, sanal gerçeklik gözlüğü ile modellenen alanda yürüyen katılımcılar, o dönemde var olan Akar Deresi ve kıyısındaki iki katlı eski evleri, ahşap köprüleri, çarşamba-cumartesi kurulan pazaryerini, eski dükkanları, faytonları ve o dönemde yaşayan kişilerin alandaki anılarının ses kayıtlarını dinleyerek, dönemin moda kıyafetleri ile dolaşan insanların arasında gezindiler. Bu heyecanlı sanal gerçeklik deneyimi öncesi ve sonrasında 65 yaş üstü katılımcıların Hamamyolu Çarşısı’nın geçmiş yıllarına ait bellek ögeleri ve anıları sohbet havasında analiz edilerek sanal gerçeklik deneyiminin anımsamaya etkisi araştırıldı.

Sanal gerçeklik deneyimi sonrası, 65 yaş üstü bireylerin canlanan anıları ile yaşadığı dönemin görsel verilerine yaptığı kritikler doğrultusunda, sanal gerçeklik uygulaması geliştirilerek revize edilecek. Revize edilen “Hamamyolu Çarşısı Geçmiş Dönem Sanal Gerçeklik Deneyimi”, önce Mayıs-Haziran 2025’te Atilla Özer Karikatür Sergi Evi’nde 18 yaş üstü tüm kentlilerin deneyimine sunulacak, daha sonra da Kentsel Bellek Müzesi’ne yerleştirilecek.

1940-1980 yılları arasındaki Hamamyolu Çarşısı’nın dijital ortamda modellenmesiyle, kentsel bellek aktarımında yeni teknolojilerin rolü vurgulanıyor. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi koordinatörlüğünde Eskişehir Teknik Üniversitesi, Harran Üniversitesi, Yeditepe Üniversitesi, Tepebaşı Belediyesi, Pencuse Dijital ve Alzheimer Derneği Eskişehir Şubesi gibi paydaşlarla yürütülen bu 30 aylık proje tamamlandığında, “Kentsel Anımsama Kutusu (UrbanMemoryBox)” modeli ile kentsel belleğin dijital arşivinin oluşturulması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması hedefleniyor.

Geliştirilen sanal gerçeklik geçmiş kent simülasyonunun Alzheimer Derneği katkılarıyla demans teşhisinin ilk süreçlerinde olan hastalara da uygulanarak, simülasyonun anıları tetiklemeye ve hatırlamaya katkısının akademik ortamlarda paylaşılması da planlanıyor.