Oküler Yüzey Kimyasal Yaralanmalarında Plateletten Zengin Plazma Yüklü Kontakt Lens
Üniversitemiz Tıp Fakültesi Cerrahi Tıp Bilimleri Bölümü Göz Hastalıkları Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Eray Atalay’ın sorumlu yazarı olduğu ve Hücresel Tedavi ve Kök Hücre Üretim, Uygulama ve Araştırma Merkezi (ESTEM) bünyesinde çalışan Dr. Burcugül Altuğ ve Kök Hücre Ana Bilim Dalı doktora öğrencisi Merve Nur Soykan’ın ilk yazar olduğu “Developing a novel platelet-rich plasma-laden bioadhesive hydrogel contact lens for the treatment of ocular surface chemical injuries” başlıklı makale Macromolecular Bioscience dergisinde yayınlandı.
Dünyada kalıcı körlük sebepleri içerisinde dördüncü sırada yer alan korneal körlüklerden yaklaşık 10 milyon insanın etkilendiği düşünülmektedir. Korneal körlüklerin gelişmekte olan ülkelerdeki en sık sebeplerinden birisi ise iş kazalarına bağlı gerçekleşen oküler yüzey kimyasal veya termal yaralanmalarıdır. Oküler yüzeyin kimyasal yaralanmaları (OYKY) çoğunlukla iş kazalarına bağlı olarak ortaya çıkan, tedavisi zor ve hızlıca müdahale gerektiren bir göz acilidir. Kronik dönemde yapılan müdahalelerin ise hem ekonomik olarak maliyetinin çok yüksek oluşu hem de görsel sonuçlarının yüz güldürücü olmaması bilim insanlarını akut dönemde hasarlanmış fakat canlılığını halen devam ettiren limbal kök hücre rezervini korumak/artırmak, akut dönemdeki hasarı asgariye indirgemek ve takip eden inflamatuar reaksiyonun oluşturduğu ilave hücresel hasarı hafifletmek adına yeni stratejiler geliştirmeye yöneltmiştir. Bu bağlamda topikal otolog serum veya plateletten zengin plazma (PRP), içeriğindeki EGF, PDGF, IGF-1, FGF gibi mitojenik ve büyüme faktörleri ve fibronektin gibi adezyon molekülleri ile epitel ve keratosit iyileşmesine olumlu katkı sundukları gösterilmesi sebebiyle OYKY tedavisinde kullanımı yaygınlaşmıştır. Bu çalışmada, PRP'nin oküler yüzeye sürekli ve kontrollü salınmasını sağlamak için PRP'nin jelatin metakrilat (GelMA) ile kapsüllenmesini içeren bir ilaç verme sistemi geliştirilmiştir. Elde edilen materyalin hastaya özel kornea yüzey verileri kullanılarak bir kontakt lens haline getirilebileceğini ve dolayısıyla kişiselleştirilmiş bir tedavi yaklaşımının mümkün olduğunu göstermektedir.
Doç. Dr. Eray Atalay’ın yürütücüsü olduğu TÜBİTAK 3501 – Kariyer Geliştirme Programı (Proje No: 220S674) ve ESOGÜ BAP ÖNAP (Proje No: TOA-2022-2458) kapsamında desteklenen projelerden üretilen “Developing a novel platelet-rich plasma-laden bioadhesive hydrogel contact lens for the treatment of ocular surface chemical injuries” başlıklı bu makalede, oküler kimyasal yaralanmalarında kullanılmak üzere PRP yüklü kişiselleştirilmiş kontakt lenslerin üretiminin mümkün olduğunu göstermektedir.
Doç. Dr. Eray Atalay ve ekibi oküler yüzey kimyasal yaralanmalarda kornea epitelinin rejenerasyonunu desteklemek için biyouyumlu bir kontakt lens oluşturmak üzere hidrojel biyomalzemelerle çalışmıştır. Rejenerasyonu desteklemek için PRP ile oluşturulan hidrojel hem kişinin göz kurvatürüne hem de kişinin periferik kanından elde edilen PRP’nın kullanımına uygun olması ile kişiselleştirilmiş bir alternatif tedavi oluşturma yönünde bir adım atmaktadır.
Üniversitemizin farklı disiplinlerden öğretim üyeleri ile ortaklaşa yürütülen çalışmada üretilen kontakt lenslerin temelinde jelatin metilakrilat (GelMA) ve PRP yer almaktadır. Kişinin göz kurvatürü taranarak elde edilen üç boyutlu modelle lens kalıpları oluşturulmuştur. Hidrojel ve kişinin kendi kanından oluşturulan PRP karıştırıldıktan sonra görünür ışık kullanılarak oluşturulan lens kalıplarında hidrojele şekil verilmiştir. PRP içerisinde bulunan çeşitli büyüme faktörlerinin bulunduğu ortama kontrollü salımı analiz edilmiş ve limbal stromal/mezenkimal hücrelerin proliferasyonunu arttırdığı bulunmuştur.
PRP'nin GelMA içinde kapsüllenebileceği ve kişisel kornea yüzey verilerini kullanarak bir kontakt lens üretmek için kullanılabileceği gösterilmiştir. Bu pro-rejeneratif hidrojel kontakt lens, oküler yüzeyde kalarak PRP bileşenlerinin hasarlı oküler yüzeye sürekli ve kontrollü bir şekilde iletilmesini sağlayabilecektir. Bu sayede oküler yüzey kimyasal yaralanmalarında alternatif bir tedavi yöntemi olabileceği ön görülmektedir.
Makaleye erişim için tıklayınız: Macromolecular Bioscience 2023
